Ołów - źródła narażenia i wpływ na zdrowie
Ołów (Pb) - to metal ciężki który dostaje się do naszego organizmu z wieloma pokarmami, woda z kranu jest jednym ze źródeł które dostarcza tego szkodliwego pierwiastka do organizmu w największej ilości. Jest to wynik absorpcji ołowiu z rur wodociągowych przez kwas heksafluorokrzemowy służący do fluorowania wody. Więcej na ten temat przeczytasz w dziale woda z kranu.
Niestety ołów to także bardzo ważna składowa wielu pestycydów oraz herbicydów, toteż rozpowszechnienie tego metalu ciężkiego jest wielokrotnie większe we wszystkich pokarmach w porównaniu ze stężeniem które notowane było przed erą masowego stosowania środków ochrony roślin czyli przed 1960 rokiem.
Jeszcze nie tak dawno temu ołów był częścią składową benzyny na stacjach benzynowych. Warto wspomnieć, iż w szczególności dla dzieci ważne źródło narażenia na ołów stanowią zabawki malowane farbami z zawartością ołowiu.
Przypuszcza się, że w 2013 r. ołów doprowadził do śmierci 853 000 osób na całym świecie. Najwięcej zgonów wystąpiło w krajach rozwijających się.
Przewlekłe zatrucie ołowiem
Przewlekłe zatrucie zwykle objawia się wieloma objawami, ale wiąże się z trzema głównymi objawami czyli: żołądkowo-jelitowymi, nerwowo-mięśniowymi i neurologicznymi. Objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego i objawy nerwowo-mięśniowe zwykle są wynikiem intensywnej ekspozycji, podczas gdy objawy żołądkowo-jelitowe zwykle wynikają z narażenia przez dłuższy czas. Oznaki przewlekłego narażenia obejmują utratę pamięci krótkotrwałej lub koncentracji, depresję, nudności, bóle brzucha, utratę koordynacji oraz drętwienie i mrowienie kończyn. Inną cechą jest "ołowiana barwa" skóry z bladością i / lub zaczerwienieniem. Dzieci z przewlekłym zatruciem mogą odmówić zabawy lub mogą mieć agresywne zaburzenia zachowania. Zaburzenia wzroku mogą objawiać się stopniowo postępującym niewyraźnym widzeniem w wyniku wywołanego przez ołów zapalenia nerwu wzrokowego.
Komplikacje
Ołów wpływa na każdy z narządów organizmu, w szczególności na układ nerwowy, ale także na kości i zęby, nerki oraz układ sercowo-naczyniowy, immunologiczny i rozrodczy. Utrata słuchu i próchnica zębów zostały powiązane z narażeniem na ołów, podobnie jak zaćma. Poza efektami rozwojowymi charakterystycznymi tylko dla małych dzieci skutki zdrowotne odczuwane przez dorosłych są podobne do skutków zdrowotnych u dzieci, chociaż progi podatności na chorobę są na ogół wyższe.
Nerki
Uszkodzenie nerek występuje w przypadku narażenia na duże ilości ołowiu, a dowody sugerują, że niższe poziomy mogą również uszkadzać nerki. Toksyczny wpływ ołowiu powoduje nefropatię i może powodować zespół Fanconiego w którym upośledzona jest proksymalna cylindryczna czynność nerek. Długotrwała ekspozycja na poziomy niższe niż te, które powodują nefropatię ołowiu, zostały również zgłoszone jako nefrotoksyczne u pacjentów z krajów rozwiniętych, którzy cierpieli na przewlekłą chorobę nerek lub byli zagrożeni z powodu nadciśnienia lub cukrzycy. Zatrucie ołowiem hamuje wydalanie moczanu z produktów odpadowych i powoduje predyspozycje do dny moczanowej.
Układ sercowo-naczyniowy
Dowody wskazują, że narażenie na ołów wiąże się z wysokim ciśnieniem krwi, a badania wykazały również związki między narażeniem na ołowiem a chorobą niedokrwienną serca, zmiennością rytmu serca i zgonem z powodu udaru, ale dowody te są bardziej ograniczone. Osoby, które były narażone na wyższe stężenia ołowiu, mogą być bardziej narażone na dysfunkcję autonomii serca w dniach, w których ozon występuję w wyższym stężeniu.
Układ rozrodczy
Ołów wpływa zarówno na męski jak i żeński układ rozrodczy. U mężczyzn, gdy poziom ołowiu we krwi przekracza 40 μg / dl, liczba plemników ulega zmniejszeniu, a zmiany dotyczą nie tylko ilości plemników, ale także ich ruchliwości i ich morfologii. Podwyższony poziom ołowiu we krwi u kobiety w ciąży może prowadzić do poronienia, wcześniactwa, niskiej masy urodzeniowej i problemów z rozwojem w dzieciństwie. Ołów jest w stanie przenikać przez łożysko i do mleka matki, a poziomy ołowiu we krwi u matek i niemowląt są zazwyczaj podobne.
Układ nerwowy
Ołów wpływa na obwodowy układ nerwowy (zwłaszcza nerwy ruchowe) i centralny układ nerwowy. Efekty obwodowego układu nerwowego są bardziej widoczne u dorosłych, a wpływ na ośrodkowy układ nerwowy jest bardziej widoczny u dzieci. Ołów powoduje, że aksony komórek nerwowych ulegają degeneracji i tracą powłoki mielinowe.
Narażenie na ołów u małych dzieci wiąże się z trudnościami w uczeniu się, a u dzieci które posiadają stężenie ołowiu przekraczające 10 μg / dl wystęują zagrożenia zaburzeniami rozwojowymi. Zwiększony poziom ołowiu we krwi u dzieci jest skorelowany ze spadkiem inteligencji, brakiem niewerbalnego rozumowania, zaburzeniami pamięci krótkotrwałej, uwagi i umiejętności czytania. Wpływ ołowiu na zdolności poznawcze u dzieci ma miejsce na bardzo niskich poziomach. Nie ma dolnej granicy dla zależności dawka-odpowiedź (w przeciwieństwie do innych metali ciężkich, takich jak rtęć).
Zredukowane wyniki w nauce związane są z narażeniem na ołowiem nawet na poziomie ołowiu poniżej 5 μg / dL. Stwierdzono, że poziomy ołowiu poniżej 10 μg / dL wiążą się z niższym poziomem IQ i zaburzeniami zachowania, takimi jak agresja, proporcjonalnie do stężenia ołowiu we krwi. Między poziomami ołowiu we krwi wynoszącymi 5 i 35 μg / dL, u dzieci obserwuje się spadek IQ o 2-4 punkty dla każdego wzrostu μg / dL.